Σαν σήμερα έγινε η ιστορική μάχη της Κορομηλιάς,στο ομώνυμο ύψωμα που βρίσκεται Πάνω απ τα χωριά Άγιος Βλάσιος Καραμανέικα και Χούνη στις 16-17 Ιανουαρίου το 1821.Από το 1997 διοργανώνονται εκδηλώσεις ιστορικής μνήμης με τό όνομα ΚΑΡΑΙΣΚΑΚΕΙΑ.Το 2001 οι εκδηλώσεις εμπλουτίζονται με την αναπαράσταση της ιστορικης μάχης.Μετά το τέλος των Καποδιστριακών Δήμων το βάρος περνάει στον νεοσύστατο σύλλογο(2011) "φίλων της ιστορικής μνήμης της μάχης της Κορομηλιάς και του θεάτρου" ο οποίος δίνει νέα ώθηση στον θεσμό.Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα απ την αρχη:

Ένα χιλιόμετρο πάνω από τον Άγιο Βλάση (έδρα του Δήμου Παρακαμπυλίων) στα σύνορα με το Δ.Δ. Χούνης, σε υψόμετρο 1000-1500μ., στο σημείο που χαμηλώνει η κορυφογραμμή της ελατόφυτης οροσειράς του Παναιτωλικού, υπάρχει ένα φυσικό οχυρό με μεγάλα λιθάρια τα οποία οι ντόπιοι ονομάζουν «Ταμπούρια του Καραϊσκάκη». Στους πρόποδες της χαμηλωμένης οροσειράς, η μικρή κοιλάδα φέρει το όνομα Αλώνι της Κορομηλιάς. Δύο ώρες βορειότερα, με τα πόδια, βρίσκεται σήμερα το φράγμα των Κρεμαστών του ποταμού Αχελώου που χωρίζει την Ακαρνανία από την Αιτωλία.
Σ' αυτό το ύψωμα της Κορομηλιάς που ανήκε άλλοτε στο αρματολίκι του Σοβολάκου, 16-17 Γενάρη του 1823, λίγες μέρες μετά την Α' αποτυχημένη πολιορκία του Μεσολογγίου, οι Τούρκοι αδυνατώντας να περάσουν τον αφρισμένο Αχελώο στα πεδινά, κοντά στο Αγρίνιο, για να ριχτούν στον Βάλτο κι από κει στην Ήπειρο, αποφάσισαν να στείλουν δύναμη 3000 στρατιωτών με αρχηγούς τον Άγο Βασάρη, τον Ισμαήλ Πλιάσα και τον Χατζή - Μπέντο, προκειμένου να διαβούν τον Αχελώο από ψηλότερα όπου υπήρχαν γεφύρια.

Ο Γ.Κ. βρισκόταν τότε στα Άγραφα και ειδοποιημένος για τις Τουρκικές κινήσεις αποφάσισε να τους εμποδίσει

Κατσιος Γιαννης-Ανδρέας Ανδρώνης(Καραισκάκης το 2014)

καταλαμβάνοντας το ύψωμα της Κορομηλιάς με πολεμιστές από τη γύρω περιοχή. Οι Τούρκοι όταν έφτασαν και διαπίστωσαν ότι η διάβαση στη κορυφή ήταν κατειλημμένη, μάταια προσπάθησαν να έρθουν σε διαπραγματεύσεις. Πρότειναν ύστερα αμοιβή, κάτι που φυσικά δεν δέχτηκε ο Γ.Κ. Ήλθε τελικά σε μονομαχία με τον Χατζή -Μπέντο και τον πυροβόλησε θανάσιμα. Μετά την απώλεια του Τούρκου αρχηγού, άρχισε σκληρή μάχη. Πανικόβλητοι οι Τούρκοι κινήθηκαν προς τον Αχελώο όπου είχαν οικτρό τέλος.
Αυτά περίπου γράφει η επίσημη Ιστορία (Σπ. Τρικούπης, Κ. Παπαρηγόπουλος, κ.ά.)στηριγμένη κυρίως στα απομνημονεύματα των αγωνιστών. Πολύ σύντομα ο πνιγμός των Τούρκων στον Αχελώο εμπνέει τον Δ. Σολωμό στις στροφές 104-117 του Εθνικού μας Ύμνου και πολύ αργότερα τον Γ. Ζαλοκώστα στο ποίημά του "Η μάχη του Σοβολάκου".

Το ασημένιο τάσι του Χατζημπέντου

Αλλά και στην προφορική παράδοση της περιοχής, μάρτυρας των γεγονότων το πρωτοπαλίκαρο του Καραϊσκάκη, Ζαχαρής Στουρνάρας (έτος γεν. 1802).Αυτός κρατάει και τα λάφυρα του Χατζη-Μπέντου (τοπικές αφηγήσεις θέλουν αυτόν να δίνει τη χαριστική βολή στον Τούρκο αρχηγό). Την ασημένια κούπα του παίρνει αργότερα στην προίκα της η εγγονή του ενώ στον συνονόματο εγγονό του Ζαχαρή Ελευθερίου Στουρνάρα μεταβιβάζονται εκτός από το τουρκικό γιαταγάνι και τα προσωπικά του σημειώματα για τη μάχη.
Συνειδητοποιημένος ο απόγονος του πολεμιστή αφήνει το πρώτο χειρόγραφο (1974), λίγο πριν πεθάνει, με λεπτομέρειες γύρω από τη μάχη και έμμεσες μνήμες σημαντικές για τους συνομήλικους του αλλά και τους νεότερους συντοπίτες του με τους οποίους συναναστρεφόταν. Τα χειρόγραφα βρίσκονται σήμερα στο δισέγγονο του πολεμιστή, Δημήτριο Ζαχαρία Στουρνάρα.
Μέχρι εδώ ο τόπος Μνήμης, δηλαδή το ορεινό τοπίο με τα φυσικά ταμπούρια όπου παραπέμπουν οι γεροντότεροι τονίζοντας στο πέρασμα του Γ.Κ. στα μέρη, πλαισιώνεται συνεχώς με συζητήσεις γύρω από το ποιός σκότωσε τελικά το Χατζη- Μπέντο ή ποιά ονόματα από τα γύρω χωριά πήραν μέρος στη μάχη. Λίγο - πολύ όλοι αναζητούν τον ήρωα - πρόγονό τους. Έτσι ο ανεπίσημος λόγος των ανωνύμων γίνεται ένα ισχυρό ένζυμο, μέχρι που φτάνει η ώρα, τρίτης και τέταρτης γενιάς απόγονοι των αγωνιστών, να επανασηματοδοτούν τον τόπο Μνήμης με υλικά μνημεία.

Πρώτα με μια αναμνηστική στήλη ευγνωμοσύνης στο

39^ο χιλιόμετρο εθνικής οδού Αγρινίου - Καρπενησίου, σε ένα σημείο που μπορεί να αντικρίσει κανείς την Ιστορική βουνοκορφή. Στήθηκε από το "Σύλλογο Ιστορικών Μελετών του Ι. Αγώνα" το 1975. Αργότερα το 1985 στη θέση Ταμπούρια, με πρωτοβουλία της Ένωσης Παρακαμπυλίων στήνεται Προτομή του Γεωργίου Καραϊσκάκη.
Την επόμενη δεκαετία τοπικοί φορείς και πολιτιστικοί σύλλογοι οργανώνουν πολιτιστικές εκδηλώσεις «Καραϊσκάκεια»επιλέγοντας την ονομασία από το χώρο της Ιστορικής Μνήμης. Επανέρχονται στο προσκήνιο οι προφορικές αφηγήσεις των γερόντων, ανοίγονται βιβλία και ξαναδιαβάζεται η Ιστορία. Τοπικοί λόγιοι γράφουν για τη μάχη της Κορομηλιάς, κυκλοφορούν τευχίδια ή δημοσιεύματα. Ο συγγραφέας Ν. Σκιαδάς γράφει το μυθιστόρημα Ο Χουσιάδας (1988), εμπνευσμένο από τα γεγονότα της μάχης.
Οι τροχοί της μνήμης γυρίζουν αδιάκοπα. Ο τόπος οργώνεται, ο σπόρος πέφτει πυκνός και φυτρώνει το πάθος.

Ο πρώτος "Καραϊσκάκης" Γ.Ζησιμόπουλος

Σε μία από τις πρώτες επιμνημόσυνες δεήσεις στα Ταμπούρια (1997), δύο νέα παιδιά, ο Σπύρος Ρεκατσίνης και ο Γιώργος Ζησιμόπουλος από αγροτικές οικογένειες, καβάλα στα περήφανα άλογα τους, διασχίζουν το ιστορικό μέρος κάνοντας μια αυθόρμητη πατριωτική εμφάνιση. Ήταν ένα μικρό δρώμενο που τράβηξε τα βλέμματα των παρισταμένων. Την επόμενη χρονιά (1998) κάνουν την ίδια εμφάνιση ντυμένοι ο ένας Τούρκος κι ο άλλος Έλληνας (αυτή τη φορά ο Κώστας Κοντογιώργοςκαι ο Γιώργος Ζησιμόπουλος). Η Καλλιρρόη Παπαγεωργίου, νεαρά φυσικός και μέλος του τοπικού συλλόγου Αγιοβλασιτών, υποδεικνύει στα παιδιά να ανταλλάξουν τα λόγια της μονομαχίας Καραϊσκάκη - Χατζη - Μπέντου, όπως τα διασώζει ο Δ. Φωτιάδης: «Θα βγεις ώρες γύφτο, γιε της καλογριάς;».

Το δρώμενο πλουτίζεται με αυτοσχέδιες χειρονομίες και λόγια, αρέσει, προκαλεί εντύπωση και τις επόμενες χρονιές το περιμένουν όλοι. Η μνήμη ενεργοποιείται περισσότερο κι ο χώρος επανασυμβολοποιείται.
Το 2001 το δρώμενο απρόβλεπτα γίνεται πια δράση με αρχή, μέση και τέλος. Μια παρέα τριαντάρηδων, συστρατεύονται κυριολεκτικά να δώσουν το δυνατό χτύπημα για την αφύπνιση της μνήμης σε καιρούς που όλοι νομίζουμε πως μας πήρε ο καταναλωτικός κατήφορος.
Η Βάια Σπυρέλη, εκπαιδευτικός και θεατρολόγος, γράφει το σενάριο αξιοποιώντας την Ιστορική και προφορική Μνήμη. Μοιράζονται οι ρόλοι και το έργο σκηνοθετείται στο φυσικό τοπίο. Τους πρωταγωνιστές πλαισιώνουν 70-80 άτομα κάθε ηλικίας (μαθητές, φοιτητές, εργαζόμενοι, ενήλικες, συνταξιούχοι). Άνδρες, γυναίκες δημότες ετεροδημότες μπαίνουν στο πανηγύρι της Μνήμης ενθουσιώδεις και μεταφέρουν τον ενθουσιασμό στον κόσμο. Ορίζεται η ημερομηνία της θεατρικής παράστασης. Γίνεται πρωί στο φυσικό φως και στην αγριάδα των βουνών. Απέναντι ο κόσμος παρακολουθεί. Κάδρο το φυσικό τοπίο.

Μουσικά, οπτικά με ειδικά εφέ συμπληρώνουν την τέχνη των δρώμενων και συμβολοποιούνται τα λιθάρια, οι κορυφές και όλα τα στοιχεία που απαρτίζουν το χώρο. Από το 2001 μέχρι και σήμερα (2006) τουλάχιστον, η παράσταση δίνεται κάθε χρόνο την πρώτη Κυριακή του Αυγούστου μετά την εορτή της Παναγίας και είναι μια από τις κυριότερες εκδηλώσεις του Δήμου Παρακαμπυλίων και στις δύο δημαρχιακές περιόδους (Δημαρχίες Δ. Σκιαδά και Γ. Γκέκα).

Ανδρέας Αθανασάκης (Καραισκάκης 2011-13)Πισω του ο Μιχάλης φρίντζος

Τα δρώμενα αυτού του τύπου εντοπίζονται και σε άλλα μέρη (π.χ. αναπαράσταση του Χορού στο Ζάλογγο, Ανατίναξη του Καψάλη στο Μεσολόγγι). Όμως εδώ συμβαίνει κάτι το διαφορετικό.
Η μικρή κοινωνία γίνεται ηθοποιός και το ιστορικό τοπίο σκηνικό. Οι εθελοντές του δρώμενου ταυτίζονται με τους ήρωες, έχουν τα ονόματα των προγόνων (όπως διασώζονται στις γραπτές πηγές), γνωρίζουν το στρατηγικό σχέδιο του Καραϊσκάκη, θαυμάζουν την ευφυΐα του και την αντίστασή του στην ύπουλη δωροδοκία των Τούρκων. Το ποτάμι που τραγούδησε ο Σολωμός στον Εθνικό ύμνο με αφορμή τη Μάχη της Κορομηλιάς είναι πίσω, το βλέπουν. Ακούνε τη Γυναίκα να βγαίνει στην κορυφή και ν' απαγγέλλει:

Κακορίζικοι, πού πάτε

του Αχελώου μεσ' στη ροή
και πιδέξια πολεμάτε
από την καταδρομή.

Να αποφύγετε! Το κύμα
έγινε όλο φουσκωτό
εκεί ευρήκατε το μνήμα
πριν να ευρήτε αφανισμό (Εθνικός ύμνος, στροφές 105-106).

Κροκίδας Τακης: αναπαριστά το "ζωντανό άγαλμα" του Καραισκάκη σε σκηνοθεσία ίλιας Κοντού

Κι όταν τελειώνει η μάχη, οι Τόποι Μνήμης μεταφέρονται στα έντυπα ή στις ιστοσελίδες των συλλόγων. Διαβάζουν, μπαίνουν στο site και καμαρώνουν.Το θέμα γίνεται αντικείμενο πολιτιστικής πολιτικής. Το περιβάλλον γίνεται φορέας των πολιτιστικών δρώμενων. Ο τόπος, τ' Αλώνι της Κορομηλιάς, γίνεται «Κρεμαστάρι της Μνήμης» κι ο κόσμος προσκυνητής.

Δρ. Χρυσούλα Σπυρέλη